P r o f i e l w e r k s t u k
3. Oorzaken van klimaatverandering
Als je de ontwikkeling van het klimaat in het verre verleden bestudeert, zouden we nu juist in een afkoelende periode moeten zitten. Maar het tegendeel is waar. Hoe komt dat?
Gedrag
Het komt door ons. Wij mensen veranderen onze omgeving. Dat deden de eerste mensachtigen al. Ook dieren kunnen hun omgeving veranderen. Denk maar eens aan de bevers. Maar mensen doen het op veel grotere schaal en heel ingrijpend. Scientias illustreert dat met het voorbeeld van de komst van de mens op het eiland Madagaskar.
Dat kan dankzij ons intellect en de manier waarop individuen samenwerken. De historicus Yuval Noah Harari beschrijft dat heel pakkend in zijn boek Sapiens, een kleine geschiedenis van de mensheid (ook verschenen in stripvorm).
Al zijn mensen vrij slim, onze manier van denken is niet perfect. We hebben moeite de gevolgen op lange termijn te overzien. Wij zijn veel meer gericht op de korte termijn. Om maar iets te noemen: spaar jij al voor je pensioen? "Nee, doe normaal, natuurlijk niet. Dat is zo ver weg," zeg je waarschijnlijk.
Bovendien doen we de dingen die we doen vaak meer op gevoel of emotie dan met ons verstand. Kijk maar eens kritisch naar reclames. Spelen die in op je verstand of op je gevoel? Waarom lijken supermarkten zoveel op elkaar? Daar is over nagedacht!
Economie
In de dierenwereld bestaat geen economie. Mensen kunnen juist niets doen zonder economie. Alles kost geld, want in principe is alles schaars. Professor Heertje zegt het in De Kern van de Economie (je ontvangt een pdf) zo: “Voor de economie is dit uitgangspunt de schaarste. Er bestaat een spanning tussen de behoefte van de mensen aan voeding, kleding, auto’s, toneelvoorstellingen en sterke dranken enerzijds, en de mate waarin deze behoeften kunnen worden bevredigd.”
De vraag is dus of je in je behoeften kunt voorzien. Wat is de waarde van de dingen, die je nodig hebt? Kun je ze wel kopen? Dat hangt af van de prijs. En dus ook van je inkomen.
Heel lang hebben we geen enkele waarde toegekend aan lucht, water, gras en neushoorns. Om maar iets te noemen. Totdat we merkten dat je ziek kunt worden van vieze lucht en vervuild water. Gras kreeg waarde, naarmate boeren er meer van nodig hadden voor hun veestapel. Neushoorns worden intussen erg zeldzaam, omdat hun hoorns in de Chinese geneeskunst heel erg veel waard zijn.
Een ander kenmerk van de economie is, dat die moet groeien om voor voldoende welvaart te kunnen zorgen. Daarom is het belangrijk dat wij, als consumenten, consumeren. Niet alleen in de zin van eten en drinken, maar vooral in de zin van kopen. Hoe meer, hoe beter.
Lineair
Nog niet zo lang geleden ontstond het inzicht, dat wij bij de productie en het gebruik van alles wat we nodig hebben veel afval, verspilling en vervuiling veroorzaken. Dat zijn de kenmerken van de
lineaire economie, die nogal wat nadelen heeft.
Onze wereldwijde consumptiedrift is dan ook geen lolletje: de totale mensheid consumeert elk jaar meer dan de aarde kan produceren. Anders gezegd: onze consumptie is groter dan de
biocapaciteit van de aarde. Kijk maar eens op
Overshoot Day. Met andere woorden: zo halverwege het jaar is het op; de koelkast is als het ware leeg. Zo maken we onze schaarse hulpbronnen nog schaarser. We putten de aarde uit, we veroorzaken heel veel schade. We halen teveel vis uit de zeeën, we vernietigen het woongebied van talloze diersoorten (verlies aan biodiversiteit), we roeien neushoorns uit en we veroorzaken een enorme vervuiling (plastic soep). Wat nu?
Kan het anders -en beter? Maar natuurlijk kan het anders en beter. Daarover later meer.
Het verleden ligt vast, de toekomst is maakbaar.
